Dagelijks navigeer je tussen tegenstelde doelen, verlangens en belangen. Je wilt eigenlijk twee dingen tegelijk die elkaar volledig lijken tegen te spreken. Soms nemen die de vorm aan van hartverscheurende dilemma’s. Is het dan gewoon een kwestie van duidelijke keuzes maken en daaraan vasthouden, of is er meer in het spel?
1. Grijp een spanningsveld als een kans om bij te leren
Achter elk spanningsveld – zoals (morele) dilemma’s, twijfels, identiteitsvragen, keuzestress, conflicten, etc. – schuilt vaak een diepere laag. Misschien zijn het vraagstukken die steeds weer in je leven opduiken, telkens in een iets andere vorm. Ze bieden je de kans om jezelf af te vragen: wat is er nu écht aan de hand? Blijf daarom niet aan de oppervlakte hangen, maar ga op zoek naar ogenschijnlijk tegenstrijdige doelen, waarden of verlangens die achter beide kanten van het spanningsveld liggen. Deze tegengestelde kanten van onszelf noemen we polariteiten. Kan je bijvoorbeeld niet kiezen tussen nog meer boeken lezen en meer gaan ‘doen’? Misschien zit jij wel gewrongen tussen de polariteit ‘vertrouwen op mijn eigen kunnen/eigen inzichten’ en ‘vertrouwen op de kennis van anderen’.
2. Leer jouw kernpolariteit benoemen
Grote kans dat je niet één, maar verschillende polariteiten ontdekt achter eenzelfde spanningsveld. Maar met welke ga je dan als eerste aan de slag? Om na te gaan welke polariteit de bovenhand neemt kan je je afvragen welke je het meeste raakt of de grootste invloed heeft op het al of niet stromen van de situatie. Helpt je dit niet, dan kies je er gewoon op goed geluk eentje uit. De beweging in die ene polariteit zal hoe dan ook de andere polariteiten beïnvloeden.
3. Waardeer de ‘andere kant’
Polariteiten zijn onoplosbaar en onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ze roepen elkaar op en hebben elkaar nodig. Dit inzien betekent ook dat je beide kanten gaat waarderen. Wil dat zeggen dat je geen voorkeur mag hebben voor de ene of andere kant? Zeker niet. Onze boodschap is vooral: ga een verbinding aan met beide kanten. Vraag je af wat de positieve intentie en meerwaarde is van elke kant. Zo kan je bijvoorbeeld een heel dienstbaar en zorgzaam persoon zijn, maar als je zelfzorg en ‘grenzen trekken’ als iets puur egoïstisch ziet, steven je vroeg of laat af op een burn-out of depressie. Alleen door regelmatig zelfzorg in te lassen kan je die dienstbare persoon ten volle blijven. Probeer daarom als eerste stap jouw polariteit te herformuleren in termen van neutrale waarden, zoals bijv. ‘zorgen voor anderen’ – ‘zorgen voor jezelf’ (i.p.v. ‘zorgzaamheid’ versus ‘egoïsme’).
4. Weet welk type verbinding je wil aangaan met die ‘andere kant’
Eénmaal je je bewuster bent van de waarde achter elke kant, rijst natuurlijk de vraag wat voor soort ‘relatie’ je er graag mee wil aangaan. Hier zijn verschillende strategieën mogelijk, gaande van het inbouwen van een uitlaatklep voor jouw niet- voorkeurskant (bijv. ik gun me eenmaal per kwartaal een heerlijke massage waar ik alleen maar moet ontvangen en genieten), tot het bewust leren schakelen tussen beide polen (bijv. elke dag las ik minstens drie pauzes in waar ik aan zelfzorg doe: even op mezelf zitten met een kopje thee of een blokje om wandelen), tot het streven naar de synthese (bv. ‘hoe kan ik tot een soort van afstandelijke betrokkenheid of liefdevolle verwaarlozing komen?’). Voor welke strategie je kiest, is helemaal afhankelijk van jouw noden van het moment en jouw persoonlijke voorkeur.
5. Oefen in toelaten
Toelaten is iets laten zoals het is, zonder het te willen veranderen. Bijvoorbeeld je jaloerse of je dictatoriale kant. Je hoeft er niet per se mee in het reine te komen, noch het aangenaam te vinden. Het is er gewoon en het wordt doorvoeld. Hierin oefenen maakt dat je minder verstrikt komt te zitten in je polariteiten. Bepaalde kanten roepen nu eenmaal soms ongemakkelijke, tot zelfs erg lastige gevoelens op. Dit opmerken en toelaten zorgt voor ontspanning en is soms wat er eerst moet gebeuren vooraleer je tot het ‘waarderen’ van een (voor jou) lastige kant kan komen.